Deszczówka do zieleni miejskiej

Dlaczego musimy zmienić nasze podejście do deszczówki?

Zabudowujemy coraz bardziej nasze miasta. Utwardzone place, parkingi, chodniki i budynki. Wszystko to zmniejsza powierzchnię wsiąkania deszczu – tzw. powierzchnię biologicznie czynną. Coraz mniejsze zasilanie wód gruntowych nie pozwala na właściwe nawodnienie roślin.
Uszczelnianie ziemi sprawia, że deszczówka trafia do kanalizacji, a w czasie suszy musimy podlewać zieleń wodą z kranu. Podczas gwałtownych opadów (zdarzających się coraz częściej) szybki spływ wody powoduje lokalne podtopienia i wymywanie gruntu.

Beczka na deszczówkę

Fundacja Psubraty będzie w maju 2020 montować beczki na deszczówkę na terenie jednej z warszawskich spółdzielni mieszkaniowych – SM Podleśna na Bielanach. Powstanie tam również ogród deszczowy w pojemniku. Ten projekt o nazwie „Deszczówka do zieleni na Podleśnej”   jest realizowany dzięki grantowi finansowemu z Funduszu Naturalnej Energii, Organizatorem konkursu jest Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A., a Partnerem Konkursu jest Fundacja „Za górami, za lasami”. Łącznie zainstalowane przez nas beczki i ogród deszczowy w pojemniku pomieszczą 2000 litrów deszczu!!!

W poprzednim roku zamontowaliśmy pilotażowe beczki na deszczówkę na Kabatach – innym warszawskim osiedlu. Zeszłoroczny projekt został dofinansowany w ramach VI edycji programu „Decydujesz, pomagamy”.

Beczka, czy zbiornik na deszczówkę to pojemnik, który zbiera i przechowuje wodę z dachów i rur spustowych do późniejszego podlewania trawników i ogrodów. Przy opadzie deszczu wielkości 10 mm (czyli około 2 godziny umiarkowanego opadu), z daszku o wielkości 30m² zbierzemy 300 litrów wody.

Beczka na deszczówkę pomoże nam w obniżeniu rachunku za wodę. Jednak przede wszystkim pozwoli nam na dostęp do wydy w przyogródku / ogródku czy innym miejscu, gdzie chcielibyśmy podlewać rośliny, a nie ma tam źródła wody.

Poza tym tak jak inne metody retencji, zmniejszają zanieczyszczenie wody wpadającej do rzek (woda spływająca z ulic i parkingów oczyszcza się w strefie korzeni i gleby) oraz zmniejszają erozję gleb (ulewne opady wypłukują urodzajną warstwę ziemi i substancje odżywcze).

Jak zbierać deszczówkę?

Beczka o pojemności 310 litrów, ustawiona przez Fundację Psubraty na terenie warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowo-Budowlanej Kabaty, fot. Psubraty

Wodę opadową możesz retencjonować na wiele sposobów w zależności od tego jakie masz potrzeby i możliwości:

  • do wszelkiego rodzaju zbiorników i beczek posadowionych pod spustami rynnowymi 

  • do zbiorników podziemnych wyposażonych w pompę

  • za pomocą infiltracyjnych niecek, studni chłonnych

  • do ogrodów deszczowych w gruncie lub pojemniku

  • Możesz też zadbać o rozszczelnione nawierzchnie ścieżek i chodników. Dzięki temu więcej deszczówki trafi do gleby i zasili wody gruntowe, zamiast odpłynąć kanalizacją

Czym jest ogród deszczowy?

Czy zauważyłeś, że ulice i chodniki są najniżej położonymi miejscami w przestrzeni miasta, a obszary zielone najczęściej są na lekkich podwyższeniach lub wręcz górkach? W czasie ulewy przynosi to fatalne efekty. Gleba jest też wówczas bardziej zagrożona erozją.
Ogrody deszczowe działają dokładnie odwrotnie. To specjalnie zaprojektowane kompozycje roślinne,
posadzone na odpowiednio przygotowanym podłożu, które filtruje i zatrzymuje wodę opadową w krajobrazie. Zakładane w zagłębieniach terenu, przy kanałach burzowych lub w miejscach bezpośrednio sąsiadujących z nawierzchnią utwardzoną, pozwalają na stopniowe wchłanianie i wykorzystanie deszczówki przez rośliny.

Tåsinge-Plads fot. Ch. Brondum

Tåsinge-Plads w Sztokholmie fot. Ch. Brondum

Jak wykonać ogród deszczowy w pojemniku?

Zasady wykonania ogrodu deszczowego w skrzyni jak i w gruncie są podobne: powierzchnia ogrodu deszczowego zasilanego wodą deszczową spływającą z dachu powinna stanowić około 2% powierzchni dachu lub nawierzchni utwardzonej, z której odprowadzana jest woda.
Poniżej znajdziecie w punktach szczegółowe porady jak wykonać ogród deszczowy w pojemniku:

  • Pojemnik powinien mieć głębokość około 80 cm.

    Musi być wytrzymały – wilgotna gleba będzie miała duży ciężar.

  • W pojemniku musi być otwór położony około 5cm powyżej dna, którym będzie odpływać nadmiar wody.

  • Wykładamy całą skrzynię geomembraną i wsypujemy na nią ok 5cm keramzytu

    (keramzyt jest lekki nawet po nasiąknięciu wodą) lub inny rodzaj żwiru (wtedy będziemy potrzebować o wiele mocniejszego pojemnika).

  • Ponad keramzytem wkładamy rurę drenującą (średnicy 80cm).

    Jej koniec wysuwamy przez wykonany wcześniej otwór. Musi być ustawiona pod lekkim kątem, tak aby nadmiar wody mógł spłynąć.

  • Drugi koniec rury poziomej łączymy z rurą pionową.

    Jest to awaryjna rura przelewowa, której rolą jest zbieranie i odprowadzanie, nadmiaru wody poza zbiornik.

  • Ponad rurę poziomą sypiemy 15 cm keramzytu, a na to kolejną warstwę około 10 cm piasku i ubijamy. Na to wsypujemy mieszankę piasku i ziemi (4:1) i ubijamy.

    W tej warstwie sadzimy rośliny

  • Górna, ostatnia warstwa to około 10 cm ozdobnego materiału. Może być to żwir, albo drewniane ścinki (najlepiej z gatunku drzewa charakterystycznego dla bagien, np. olchy).

    Wysypujemy go delikatnie tak, żeby nie uszkodzić roślin.

Jakie rośliny dobrać?

Na sam koniec obficie podlewamy posadzone rośliny, aby szybciej zaczęły się ukorzeniać.

Dzięki powolnej filtracji przez strefę korzeniową, woda jest oczyszczana (z metali ciężkich, węglowodorów, a także z nadmiaru związków organicznych).

Gatunki roślin dobieramy w zależności od miejsca i możliwej głębokości wody, na którą będą narażone rośliny. Sadzimy je około 15% gęściej niż ogrodnicze zalecenia dla danego gatunku.

Podłużny ogród deszczowy pod Urzędem Gminy Izabelin, fot. Psubraty

Korzyści płynące z ogrodów deszczowych – usługi ekosystemów

Intuicyjnie wiemy, że przebywanie na łonie przyrody wzmacnia nasz organizm i koi zmysły zmęczone miejskim zgiełkiem. Jednak wszystkie obszary zieleni świadczą dla nas także innego rodzaju usługi. Tak zwane usługi regulacyjne. 
Regulacyjne usługi naturalnych, półnaturalnych i zaprojektowanych terenów mokradłowych, zielonych dachów i deszczowych ogrodów:

  • Oczyszczają rzeki i zbiorniki wodne dzięki filtracji i fitoremediacji (zdolności oczyszczania roślin)

  • Zapobiegają erozji wgłębnej rzek i degradacji ekosystemów rzecznych

  • Przeciwdziałają podtopieniom w czasie opadów nawalnych

  • Zapobiegają suszy glebowej i opadania poziomu wód gruntowych

  • Łagodzenie zjawiska „miejskich wysp ciepła”. Obniżanie temperatury

  • Wiązanie węgla (dwutlenek węgla jest przyswajany przez rośliny)

Projekt Fundacji Psubraty pod nazwą: „Deszczówka do zieleni na Podleśnej” jest realizowany dzięki grantowi finansowemu z Funduszu Naturalnej Energii, Organizatorem konkursu jest Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A., a Partnerem Konkursu jest Fundacja „Za górami, za lasami”.